Wat zijn pigmentvlekken?

Een pigmentvlek is niets meer dan een ophoping van of juist een tekort aan pigment dat zorgt voor een verkleuring van de huid. De huid bevat pigment om haar te kunnen beschermen tegen UV-straling. Pigment wordt gemaakt door onze pigmentcellen, ofwel melanocyten, en zorgt behalve voor de kleur van onze huid, ook voor de kleur van haar en ogen.

Wat is de oorzaak van pigmentvlekken?

Pigmentvlekken ontstaan door een overmatige productie van melanine. Vaak speelt de zon een rol bij het ontstaan van pigmentvlekken. Ook onder invloed van hormonen kunnen de pigmentcellen extra veel pigment produceren. Daarnaast bestaat er een vorm van hyperpigmentatie die ontstaat doordat de huid beschadigd is geweest. De pigmentcellen ter plaatse van die beschadiging zijn dan in de war geraakt en maken extra pigment aan.

Het verschil tussen hyperpigmentatie en hypopigmentatie

Bij hyperpigmentatie van de huid is er sprake van een ophoping van pigment, dat zich uit als een bruine, soms grijze of zelfs zwarte vlek op de huid. Bij hypopigmentatie is er juist een tekort aan pigment waarbij de pigmentvlekken lichter van kleur zijn dan de eigen huidskleur. Bij deze pigmentatie zit er helemaal geen pigment meer in de huid en zijn de plekken helemaal wit.

Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er?

Er zijn ontelbaar veel soorten pigmentvlekken. De meest voorkomende pigmentvlekken zijn een zwangerschapsmasker, ouderdomsvlekken, post-inflammatoire hyperpigmentatie, vitiligo en idiopathische guttate hypomelanose (IGH). We maken hierbij onderscheid tussen bruine en witte pigmentvlekken.

Zwangerschapsmasker

Een zwangerschapsmasker, ook wel melasma genoemd, is een vorm van bruine pigmentvlekken en bestaat uit symmetrische donkere, grillige vlekken in het gezicht. Het komt vooral voor bij vrouwen en kan worden uitgelokt door hormoonwisselingen. Meer weten? Lees hier alles over een zwangerschapsmasker.

Ouderdomsvlekken

De bekende ouderdomsvlekken of levervlekken, ook wel zonnevlek of lentigo solaris genoemd, ontstaan vaak pas na het 40e levensjaar en vooral bij mensen met een licht huidtype. Dit is een uiting van teveel blootstelling aan de zon, waarbij de pigmentcellen ontregeld zijn geraakt en er extra pigment gevormd wordt. Het zijn vaak ronde, scherp begrensde vlekken van een paar millimeter tot soms één of twee centimeter groot. Ze zijn goedaardig, maar kunnen wel cosmetisch storend zijn doordat ze met name voorkomen op de zichtbare lichaamsdelen zoals het decolleté, de handen en het gezicht. Door zonblootstelling kunnen ze nog donkerder worden.

Post-inflammatoire hyperpigmentatie

Post-inflammatoire hyperpigmentatie is een onscherpe bruine verkleuring van de huid, op de plek waar eerder een beschadiging van de huid heeft plaatsgevonden. Je kunt hierbij denken aan vlekken die ontstaan na puistjes, nadat je je verbrand hebt aan het fornuis of de oven, of bijvoorbeeld nadat je een irriterende crème of peeling gebruikt hebt. Maar het kan ook ontstaan na een actieve periode van een huidziekte zoals eczeem of psoriasis. Deze vorm van hyperpigmentatie wordt vooral gezien bij mensen met een iets donkerder huidtype. Net zoals bij zwangerschapsmasker kan zonlicht de plekken nog zichtbaarder maken.

Vitiligo

Vitiligo is een auto-immuunziekte, ofwel een aandoening waarbij het lichaam zichzelf aanvalt. De pigmentcellen worden bij vitiligo aangevallen, waardoor er verspreid over het gezicht en het lichaam witte scherp begrensde vlekken van enkele centimeters groot ontstaan. De verdeling is vaak symmetrisch. Deze plekken zijn niet gevaarlijk en niet besmettelijk, maar verbranden wel iets makkelijker in de zon. Vitiligo kan op elke leeftijd ontstaan en komt bij elk huidtype evenveel voor.

Idiopathische guttate hypomelanose (IGH)

IGH bestaat uit kleine witte ronde vlekjes van een paar millimeter groot. Het wordt vooral gezien bij mensen met een licht huidtype en op latere leeftijd. Het wordt beschouwd als een vorm van zonschade; mogelijk zijn de pigmentcellen door overmatig zonnen helemaal uitgeput. De vlekjes komen meestal op de voorzijde van onderarmen en onderbenen voor.

Waar kunnen pigmentvlekken voorkomen?

Afhankelijk van de soort, kunnen pigmentvlekken overal op het lichaam voorkomen. De pigmentvlekken die door overmatige zonblootstelling ontstaan, worden vooral gezien in het gezicht, de hals, het decolleté en vaak ook op onderarmen, handen en onderbenen. Kortom, de plekken die het meest worden blootgesteld aan de zon.

Geschreven door Anne-Margreet van Drooge, Dermatoloog (MD, PhD) en schrijfster bij Yaabba.

Anne-Margreet: “Als jonge dermatoloog heb ik gewerkt in een gespecialiseerd pigmentcentrum. Ik deed er onderzoek naar onder andere werkzame (laser)behandelingen voor littekens en pigmentvlekken. Ik werk al jaren ergens anders, maar de interesse voor de behandeling van pigmentstoornissen blijft bestaan, omdat het een zichtbare aandoening is die veel impact kan hebben.

Pigmentvlekken verminderen

Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat een aantal werkzame ingrediënten pigmentvlekken kunnen verminderen. Dit zijn bijvoorbeeld niacinamide, tetrapeptide-30, marine planktonextract en exfoliërende ingrediënten zoals papaïne en polyhydroxyzuur (PHA).

• Niacinamide verheldert de huidteint en egaliseert de huidtextuur. Het helpt een teveel aan pigment te verminderen en daarnaast verfijnt het de poriën.
• Tetrapeptide-30 vermindert pigmentvlekken effectief door de oorzaken van overmatige melanineproductie aan te pakken.
• Marine planktonextract, rijk aan N-acetyl glucosamine, en vitamine C verminderen pigmentvlekken effectief door de oorzaken van overmatige melanineproductie aan te pakken.
• Exfoliërende ingrediënten zoals papaine en polyhydroxyzuur helpen een te veel aan melanine sneller te verwijderen en zorgen zo voor een egale en heldere huid.

Crème voor het verminderen van pigmentvlekken

Kies voor producten met een mix van exfoliërende, voedende en bewezen anti-pigment ingrediënten die samenwerken met de huid. Het is belangrijk dat je consistent een volledige routine volgt met een pigment dagcrème, nachtcrème en serum die bestaande pigmentvlekken in de huid verminderen, de huid beschermen tegen nieuwe pigmentvlekken én de huid hydrateren.

Pigmentvlekken voorkomen

Om nieuwe pigmentvlekken te voorkomen en bestaande pigmentvlekken te verminderen is het belangrijk om je huid te beschermen met een SPF. Kies altijd voor een crème met een hoge SPF die je huid beschermt tegen schadelijke UVA-straling als UVB-straling. UVA beschermt tegen vroegtijdige huidveroudering en UVB beschermt je huid tegen het verbranden van je huid door de zon.

Extra bescherming

Naast schadelijke UV-straling wordt de huid ook blootgesteld aan schade door vrije radicalen. Door het gebruik van een crème met antioxidanten worden deze schadelijke effecten geneutraliseerd waardoor tekenen van vroegtijdige huidveroudering worden tegengegaan. Kies daarom altijd naast een hoge SPF met UVA- en UVB-bescherming ook voor antioxidanten in je crème.